Chương trình lửa trại

MỞ ĐẦU LỬA TRẠI

Mở đầu lửa trại là một thời khắc rất quan trọng, ảnh hưởng đến cả đêm lửa trại.

Trong chương trình lửa trại có ghi cụ thể ngày giờ thực hiện lửa trại; thế nhưng nên có sự nhắc nhở lại vào buổi chiều và báo trước từ 5 đến 15 phút trước khi diễn ra lễ trại để các tiểu trại có sự chuẩn bị chu đáo hơn.

Hiệu lệnh tập trung ra vòng tròn được báo lên (hiệu còi, hiệu kèn, lời mời gọi...), các tiểu trại nhanh chóng đến cùng lúc (có thể đi thành hàng từng đơn vị trong im lặng và trật tự, nhưng có khi cũng vừa chạy vừa hô tiếng reo của đơn vị mình. Từng đơn vị đứng vào vị trí đúng qui định của quản trò đã hướng dẫn trước, đoạn tất cả im lặng đợi lời khai mạc của Trại trưởng (tùy theo chương trình mà lời khai mạc có khi trước, trong hoặc sau khi châm lửa).

Trong đêm tối, ánh sáng dường như được tắt hết, đèn pin chỉ bật lên khi rất cần, tất cả đều hết sức giữ im lặng triệt để trước giờ khai mạc lửa trại.

Sau lời khai mạc, quản trò điều khiển đêm lửa trại. Tất cả theo lệnh của quản trò: gọi lửa, châm lửa, nhảy lửa, ngồi quây quần bên lửa, hát múa, vui chơi... Quản trò trở thành linh hồn của đêm lửa.

Lễ châm lửa cũng rất quan trọng. Có nhiều hình thức châm lửa như: làm chuột lửa từ trên cao xuống, dùng đuốc châm, dùng dây điện trở... (xem phần các cách khai lửa, châm lửa).

Giới thiệu mẫu một chương trình khai mạc lửa trại thông thường:

Mở đầu lửa trại:
Gọi lửa: (âm thanh, trống chiêng, tiếng hú).
Quản trò hô: Ơ này anh em ơi! Nào về đây ta cùng nhau quây quần, để đền bù những lúc sương khuya trong đêm đen bầu trời mịt mùng.
Cử tọa cùng đáp: Trong đêm đen bầu trời mịt mùng.
Quản trò hô: Ơ này anh em ơi! Nào về đây ta cùng đốt lửa hồng, nào chúng ta hát, ta ca, cao cao bên lửa hồng bập bùng.
Cử tọa đáp: Cao cao bên lửa hồng bập bùng.
(diễn ra hoạt cảnh lửa trại: thần bóng tối, thần ánh sáng).

Nếu tổ chức lửa trại truyền thống - thì diễn hoạt cảnh Lạc Long Quân Âu Cơ:
Gọi lửa: (âm thanh, trống chiêng, tù và, tiếng reo).
Quản trò hô: Hú... hú... Hỡi những con người can đảm, dũng mãnh của các bộ tộc, hú... hú...
Hỡi đồng bằng của quốc tổ Long Quân và Âu Cơ, hú... hú...
Hỡi những người can đảm của Trường Sơn bất khuất, của biển Đông hùng vĩ cùng về đây mừng lửa (các đội đốt đuốc và nối thanh hàng chạy về vị trí đốt lửa trại).
Cử tọa đáp bằng tiếng reo: Hú... AAA... (tiếng reo của đơn vị trại) cùng chạy về theo từng đội và nối thành vòng tròn - mỗi người chuẩn bị một cây đuốc và đồng loạt châm lửa vào đống củi (có thể mời đại biểu danh dự châm lửa).
Nhảy lửa: (múa trăn hoặc nhảy lửa).
Hát các bài gọi lửa, nhảy lửa, múa trăn...
Khai mạc lửa trại: Lời khai mạc của trại trưởng súc tích, ngắn gọn, nêu lên tinh thần chủ đề trại, tinh thần của các tiểu trại... và một số nội dung cần thông báo.

NỘI DUNG CHÍNH

Đây là phần quan trọng nhất của đêm lửa trại, bao gồm các hoạt động tùy theo chương trình đề ra cho phù hợp với từng chủ đề lửa trại:

- Các hoạt động mà tất cả người chơi có thể tham gia chung như: Hát, nhảy múa, trò chơi, tiếng hô, tiếng reo...

- Các kịch ngắn, các màn ảo thuật, các câu chuyện ngắn...

- Các tiết mục dự thi giữa các đội: thi hóa trang vui, thi văn nghệ...

Chú ý: Bằng mọi cách phải đạt được mục đích đã đề ra của đêm lửa trại và phải lưu ý đến người tham dự về nhiều phương diện như: sở thích, trình độ... Để ý đến cả địa điểm tổ chức.

Quản trò đừng nên luôn luôn bắt buộc người dự đứng lên ngồi xuống, hô reo... sẽ gây sự nhàm chán mệt mỏi cho người dự và phiền phức cho mọi người. Rất giản dị, không nhiều lời, tránh những khoảng thời gian chết, quản trò chịu trách nhiệm về nhịp điệu lôi cuốn đêm sinh hoạt lửa trại bằng khả năng của mình.

Nếu là lửa trại nhằm phục vụ cho các chương trình khác như: khai mạc, bế mạc, tổng kết, huấn luyện... thì trong nội dung chính này phải có chương trình riêng lồng ghép vào sao cho uyển chuyển, linh hoạt... không nên gượng ép.

LỄ TÀN LỬA

Lửa trại cần được bắt đầu trong không khí đầy âm thanh và hào hứng, tàn lửa kết thúc trong sự luyến tiếc và trào dâng cảm xúc.

Theo mỗi nhịp điệu của chương trình và nhìn vào ngọn lửa, ta sẽ rõ cuộc lửa trại sắp kết thúc. Sau khi hoàn tất các hoạt động trong chương trình trại, tổng kết và tặng quà lưu niệm, quản trò mời toàn thể người tham dự tiến sát vào vòng lửa hơn. Quản trò bắt nhịp để tất cả cùng hát bài ca “Tàn lửa” và những bài hát chia tay. Im lặng trong giây lát, trại trưởng kết thúc và chúc mọi người một đêm yên lành, một giấc ngủ ngon (ở đây, quản trò thường kể 1 câu chuyện ý nghĩa, một lời dặn dò động viên thấm thía, ân cần và gần gũi). Tất cả chia tay trong im lặng, về lại đơn vị mình.

CHỦ ĐỀ LỬA TRẠI

Để cho buổi lửa trại có ý nghĩa, chúng ta nên hướng chương trình theo một chủ đề nào đó.

Đề tài đặt ra phải khai thác triệt để những năng khiếu, sáng kiến và hiểu biết của trại sinh, phải phù hợp với chủ đề trại. Quản trò trên cơ sở đó cần phải sắp xếp chương trình và các tiết mục cho mạch lạc và đúng lịch trình, các bài ca, tiếng reo, vũ điệu... cho thật gắn bó nhuần nhuyễn với chủ đề.

Ví dụ: Nếu là buổi lửa trại kỷ niệm ngày thành lập đơn vị, chúng ta nên xoay quanh chủ đề truyền thống đơn vị, gắn liền với việc giáo dục và phát huy. Nếu là kỷ niệm danh nhân văn hóa lịch sử thì nên chọn đề tài liên quan đến cuộc đời sự nghiệp của nhân vật đó...

Việc chọn đề tài cho đêm lửa trại không khó, cái khó là làm sao phát huy được hết nguồn nhân lực sẵn có trong trại sinh để chương trình hấp dẫn, lôi cuốn người tham gia.

HÌNH DÁNG VÒNG TRÒN SINH HOẠT LỬA TRẠI

Cách cấu tạo hình dáng vòng tròn sinh hoạt lửa trại được xếp thành 2 loại: Vòng tròn kín và vòng tròn hở (nghĩa là vòng tròn bị đứt quãng).

Thông thường loại thứ nhất hay được ưa chuộng vì người ta cho rằng, theo bẩm tính, những người dự cuộc dù ở địa vị nào, ở bất kỳ thời đại nào, tại nơi nào cũng muốn họp thành một vòng tròn kín quanh đống lửa. Luật lệ tự nhiên này không chịu một ngoại lệ nào khác nữa. Hơn thế nữa, nó phù hợp cho các hoạt động thi đua cũng như thực hiện các trò chơi một cách tốt nhất cho mọi người cùng tham gia.

VỊ TRÍ VÒNG TRÒN SINH HOẠT LỬA TRẠI

Ban tổ chức nên chọn khu đất trống trải, xa các khu rừng thưa, không có tán cây và tàn cây thấp dễ bắt cháy; tương đối bằng phẳng, nền đất không trũng và ẩm ướt. Cần dọn sạch lá cây rụng và các cành gỗ mục từ buổi chiều khi đốt lửa trại. Địa điểm cũng không nên quá gần khu vực dựng lều trại của các đội nhóm và Ban tổ chức, nhưng nếu được, càng gần khu vực có nguồn nước càng tốt. Cần khảo sát thật kỹ khu vực đốt lửa trại để ngừa các loại bom mìn và chai lọ, dây thép gai... còn sót lại sau chiến tranh.

Nếu lửa trại dự kiến có qui mô lớn (từ 200 trại sinh trở lên), có thể tận dụng ngay những gốc cây to bị mục hoặc đã đốn từ lâu để làm điểm trung tâm. Nên xin phép, liên hệ trước tại các nơi này.

VỊ TRÍ ĐỐNG LỬA TRẠI

Đống lửa luôn luôn ở giữa vòng tròn để các đội nhóm cùng tổ chức được các nghi thức gọi lửa, đốt lửa và nhảy lửa, sau đó cũng để diễn ra các sinh hoạt bên lửa.

Riêng “sân khấu” văn nghệ sẽ uyển chuyển xoay vòng theo vị trí ngồi của mỗi đội tham dự. Nhưng hay nhất là “sân khấu” ở hẳn một phía, thuận tiện cho khán giả, trong đó có quan khách, Ban tổ chức, Ban giám khảo... có thể quan sát chung để chấm điểm và đề phòng những bất trắc rủi ro.

Nên chú ý chọn vị trí sao cho trục khán giả - sân khấu luôn vuông góc với hướng gió để tránh bị tạt khói gây ngộp và tàn lửa gây phỏng.

Đống lửa trong đêm lửa trại có 3 tác dụng: Sưởi ấm - soi sáng - gây bầu khí ấm áp. Vì thế, đêm lửa trại có thành công hay không phần lớn là do khâu chuẩn bị củi đốt, hình thức chất củi và kỹ thuật duy trì ngọn lửa khi to khi nhỏ, khi sáng rực khi dịu mờ.

Củi dự trữ được xếp bao quanh thành một vành đai quanh đống lửa, vừa có tác dụng sấy sẵn nếu cành cây còn tươi, lại vừa đề phòng củi đang cháy lăn ra hoặc tro than bắn vào vòng sinh hoạt.

Củi dự trữ là củi to, thân dài khoảng một mét trở lại tùy qui mô đống lửa lớn hay nhỏ, cũng đừng quên phải có nhiều cành nhỏ, khô giòn để mồi thêm khi cần làm đống lửa bùng lên rực sáng. Củi có thể được nhặt trong khu vực cắm trại, có thể được mua sẵn nhưng hay nhất là mỗi trại sinh mang theo góp vào. Tuyệt đối không dùng vỏ xe và các vật liệu nhựa gây khói đen và khét.

Y PHỤC KHI SINH HOẠT LỬA TRẠI

Y phục mặc khi dự lửa trại không được bừa bãi, lôi thôi, không mặc áo quần đi ngủ và cũng không mặc lễ phục chỉnh tề (ngoại trừ khi có yêu cầu của Ban tổ chức).

Thể thức ngồi là vòng tròn kín quanh lửa, người nọ cạnh người kia, cùng nhảy múa ca hát nhất loạt theo sự điều khiển của quản trò, như vậy chắc chắn sẽ tạo được bầu không khí thân mật, những sắc thái đồng nhất để tạo nên một đêm lửa trại thật ấm cúng và sảng khoái cho tất cả mọi người.

Điều này cũng rất quan trọng đối với sự thành công của một chương trình lửa trại.

CÔNG TÁC CHUẨN BỊ

CHUẨN BỊ CHƯƠNG TRÌNH

Thông báo chủ đề và những yêu cầu cụ thể cho từng tiểu trại và cá nhân trong quá trình chuẩn bị và tổ chức lửa trại.

Bố trí thời gian cho các tiểu trại chuẩn bị trước khoảng 24 giờ nếu trại 1 ngày, trại nhiều ngày phải thông báo trước.

Thu thập các tiết mục đăng ký của các đơn vị (nội dung phải bám theo chủ đề) để tiện cho công tác biên tập và dàn dựng kịch bản chương trình lửa trại.

Phân công các tiểu trại tham gia các hoạt động chuẩn bị phục vụ lửa trại (quần áo, y phục hóa trang, tiếng reo, đuốc, nhảy lửa, trò chơi, hóa trang...).

Lên kịch bản và dàn dựng chương trình lửa trại tùy theo qui mô của lửa trại.

Chú ý: Đảm bảo thời gian để các đơn vị chuẩn bị và tập dợt nhằm tránh tình trạng có những sáng tác tức thời cẩu thả vào giờ chót, gọi là góp mặt cho có vị.
Chương trình lửa trại phải được chuẩn bị trước nhưng phải giữ bí mật cả về nội dung và hình thức để tạo sự ngạc nhiên lý thú cho người tham dự.

BAN ĐIỀU HÀNH GỒM

+ Quản trò: 

được xem là người “giữ linh hồn” của đêm lửa trại.

Nhiệm vụ:

Phối hợp với Ban chỉ huy trại để xây dựng chủ đề, chương trình, kịch bản... đêm lửa trại.

Bố cục và sắp xếp chương trình lửa trại, bố trí các hoạt động vui chơi như: các hội thi, băng reo, bài hát, tiết mục xen kẽ thời gian trống trong chương trình lửa trại.

Kiểm tra, nhắc nhở, đôn đốc chương trình đảm bảo đúng thời gian, tiến độ.

Dẫn giải, giới thiệu chương trình, lấp thời gian trống bằng những sinh hoạt cộng đồng.

Chủ động mời đại biểu, quan khách, trại sinh cùng tham gia sinh hoạt lửa trại.

Cắt bỏ những tiết mục không phù hợp.

+ Quản ca: 

là người phụ trách phần hát, nhảy múa, âm thanh tiếng động trong đêm lửa trại. Đây là người hoạt náo chứ không nhất thiết phải là người hát hay.

Nhiệm vụ:

Phối hợp với quản trò để điều khiển chương trình lửa trại.

Chọn bắt các bài hát phù hợp với nội dung: mở đầu, nhảy lửa, gọi lửa, trại ca, băng reo khen, chê, chúc mừng, mời gọi, hoan hô, cám ơn, hát đuổi, hát bè, hát to, hát nhỏ, hát tàn lửa...

Thúc đẩy cao trào sinh hoạt ca hát hoặc điều chỉnh sự lắng đọng cần thiết theo chủ đề, yêu cầu của đêm lửa trại.

+ Quản lửa:

Nhiệm vụ:

Chịu trách nhiệm chính về các hoạt động có liên quan đến củi lửa. Phải biết kỹ thuật chất củi cho lửa cháy đều, kể cả đặc tính của cây và số lượng củi cần thiết để hoàn tất đêm lửa trại mà không bị củi thừa hay thiếu...

Chọn vị trí, hướng gió, bảo vệ những bãi cỏ, nền xi măng, sắp xếp củi, tăng giảm ngọn lửa, chuột lửa, lửa điện, màu lửa... thu dọn lửa đề phòng hỏa hoạn, kết thúc phải trả lại nguyên trạng như trước khi tổ chức lửa trại.